Zabezpieczenie roszczenia i skuteczna windykacja długu – weksel in blanco, a sporządzenie aktu notarialnego, w którym dłużnik poddaje się egzekucji

Data aktualizacji: 6 sierpnia 2012

1. Weksel in blanco.

Dla powstania zabezpieczenia umowy wekslem, niezbędne jest podpisanie przez dłużnika weksla (jako wystawcę weksla). Z reguły, gdy w momencie udzielania zabezpieczenia (zawierania umowy) nie jest stronom znana wysokość ewentualnej kwoty wierzytelności, na zabezpieczenie której dłużnik wystawia weksel, zabezpieczenie to przybiera formę wystawionego przez dłużnika weksla niezupełnego (weksla in blanco). Dodatkowo, w interesie dłużnika, z reguły wraz z wekslem, sporządzana jest umowa (porozumienie wekslowe) określająca na jakich zasadach, do jakiej kwoty i w jakim terminie wierzyciel (remitent) uprawniony będzie do wypełnienia wystawionego przez dłużnika weksla in blanco.

Dla zabezpieczenia interesu wierzyciela, podpisany przez dłużnika weksel poręczony powinien zostać dodatkowo przez osoby trzecie. Poręczenie weksla w praktyce pozwala wierzycielowi domagać się zapłaty nie tylko od wystawcy weksla, Odpowiedzialność wystawcy i poręczyciela ma charakter odpowiedzialności solidarnej, co oznacza, iż wierzyciel może domagać się zapłaty według swego wyboru w całości lub części od wystawcy bądź poręczyciela, albo też częściowo od każdego z nich, a spełnienie świadczenia przez któregokolwiek z dłużników zwalnia drugiego z odpowiedzialności.

W sytuacji odmowy dobrowolnego wykupienia weksla, zaspokojenie się dłużnika z weksla in blanco nastąpić może w drodze wytoczonego przeciwko wystawcy i ewentualnemu poręczycielowi powództwa o zapłatę, wszczętego po przedstawieniu weksla wystawcy i/lub poręczycielowi do wykupu i nie wykupienia tego weksla przez wystawcę lub poręczyciela w wyznaczonym do tego terminie wykupu.

Na skutek wniesionego przez wierzyciela pozwu o zapłatę z weksla, sąd na posiedzeniu niejawnym po zbadaniu jedynie prawidłowości wypełnienia weksla wystawia, a więc bez przeprowadzania rozprawy, nie badając zasadności dochodzonej kwoty, czyli nie analizując czy jest to prawdziwa niezapłacona cena i czy nie były podnoszone zarzuty, co do jakości sprzedanej rzeczy, wydaje nakaz zapłaty w którym zobowiązuje dłużnika do zapłaty zasądzonej kwoty w terminie 14 dni od dnia doręczenia nakazu albo tez wniesienia w tym terminie zarzutów. Nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla staje się natychmiast wykonalny po upływie terminu do zaspokojenia roszczenia i po opatrzeniu go przez sąd klauzulą wykonalności stanowi tytuł wykonawczy nadający się do wszczęcia przeciwko dłużnikowi egzekucji sądowej.

W przypadku wniesienia w wyznaczonym przez sąd 14 dniowym terminie zarzutów od nakazu zapłaty, wówczas nakaz nie uprawomocnia się, a sąd może na wniosek pozwanego wstrzymać wykonanie nakazu. W następstwie wniesionych zarzutów sąd wyznacza rozprawę i dopiero po przeprowadzeniu rozprawy odbywającej się z udziałem stron, orzeka o utrzymaniu nakazu w mocy bądź uchyla go w całości lub w części.

2. Akt notarialny w którym dłużnik poddaje się egzekucji.

Odmiennym rozwiązaniem zabezpieczenia należności handlowych jest dobrowolne poddanie się egzekucji przez dłużnika wprost z aktu notarialnego. Do jego powstania (tego zabezpieczenia) niezbędne jest złożenie przez dłużnika osobiście oświadczenia przed notariuszem o poddaniu się egzekucji. Akt notarialny w którym dłużnik poddał się egzekucji sporządzany jest najczęściej na dwa sposoby, tzn. poprzez wskazanie w jego treści konkretnej sumy pieniężnej do zapłaty której zobowiązany jest dłużnik z równoczesnym wskazaniem terminu jej zapłaty albo też akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty nie konkretnej sumy pieniężnej ale sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy akt określa jednocześnie warunki, które upoważniają wierzyciela do prowadzenia przeciwko dłużnikowi egzekucji na podstawie tego aktu o całość lub część roszczenia, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności. Tak sporządzony akt notarialny stanowi tytuł egzekucyjny, który po zaopatrzeniu go przez sąd w klauzulę wykonalności stanowi tytułu wykonawczy dający podstawę do wszczęcia przeciwko dłużnikowi egzekucji sądowej.

3. Różnice:

Różnica pomiędzy zabezpieczeniem wekslowym, a zabezpieczeniem wynikającym z aktu notarialnego, w którym dłużnik podaje się egzekucji polega na tym, iż dla uzyskania tytułu wykonawczego z weksla niezbędne jest wytoczenie powództwa przeciwko dłużnikowi i dopiero po wydaniu przez Sąd nakazu zapłaty, nie wniesieniu przez dłużnika zarzutów, i opatrzeniu takiego nakazu klauzulą egzekucyjną można wszcząć przeciwko dłużnikowi egzekucję.

W przypadku aktu notarialnego w którym dłużnik poddał się egzekucji wystarczy, iż akt taki zostanie przez Sąd opatrzony klauzulą wykonalności, aby wszcząć na jego podstawie egzekucję, bez konieczności wytaczania przeciwko dłużnikowi powództwa.

W praktyce oznacza to zatem, iż uzyskanie zaspokojenia z weksla wiąże się z koniecznością wszczęcia procesu, co wydłuża postępowanie w czasie. Z tego też względu korzystniejszym dla wierzyciela jest poddanie się przez dłużnika egzekucji wprost z aktu notarialnego, niestety wiąże się to z koniecznością poniesienia, oprócz kosztów ewentualnego postępowania sądowego związanych z dochodzeniem nie zapłaconych należności, również kosztów notarialnych i to już na etapie dawania zabezpieczenia, chyba że strony umówią się w ten sposób, iż koszty te (tj. koszty sporządzenia aktu notarialnego) ponosić będzie dłużnik lub też ponoszone będą wspólnie.

Konkludując – wśród wielu rodzajów zabezpieczeń wierzytelności, przedstawione powyżej dwa najczęściej stosowane, mają swoje zalety i wady, jednak niewątpliwie akt notarialny jest zabezpieczeniem znacznie lepszym i pewniejszym niż weksel.