Prawa konsumenta czyli sprzedaż konsumencka w praktyce

Data aktualizacji: 27 stycznia 2013

Na wstępie pragnę poinformować, iż omawiane zagadnienie uregulowane jest w ustawie z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2002 r. Nr 141 poz. 1176 z późn. zm.). Przywołana powyżej ustawa kompleksowo reguluje kwestie związane z tzw. sprzedażą konsumencką, tj. sprzedażą rzeczy ruchomej, dokonywaną w zakresie działalności przedsiębiorstwa, osobie fizycznej, która nabywa tę rzecz w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą.

W tym miejscu należy zaznaczyć, iż do sprzedaży konsumenckiej nie stosuje się art. 556-581 kodeksu cywilnego (o rękojmi za wady i gwarancji jakości).

Zgodnie z art. 1.1 ustawy – towarem konsumpcyjnym jest rzecz ruchoma, nabywana przez osobę fizyczną od przedsiębiorcy, w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą. Drogą omawianej ustawy ustawodawca nałożył na sprzedawcę wiele szczególnych obowiązków, związanych z jasnym i zrozumiałym, nie wprowadzającym w błąd udzielaniem  kupującemu informacji zarówno o cechach i właściwościach oferowanego towaru, wystarczających do pełnego i prawidłowego korzystania z towaru, jak również o warunkach zawieranej umowy sprzedaży.

Przykładowo można wskazać, iż do obowiązków takich należy m.in. obowiązek podania do wiadomości kupującego ceny oferowanego towaru konsumpcyjnego oraz jego ceny jednostkowej (za jednostkę miary), podania nazwy towaru, określenie producenta, importera etc. jak obowiązek wydania instrukcji obsługi w języku polskim. Z kolei na żądanie kupującego sprzedawca ma obowiązek wyjaśnić mu znaczenie poszczególnych postanowień umowy.

Chciałbym zwrócić szczególną uwagę na treść ust. 1 art. 4 powyższej Ustawy, zgodnie z którym sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową. Jednocześnie ustawodawca wprowadza domniemanie, zgodnie z którym w przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem sześciu miesięcy od wydania towaru przyjmuje się, że niezgodność towaru z umową istniała w chwili wydania towaru. Oznacza to, że w takiej sytuacji to na sprzedawcy spoczywa ciężar udowodnienia braku niezgodności towaru z umową w dniu jej zawarcia.

Za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową uważa się również nieprawidłowość w jego zamontowaniu i uruchomieniu, jeżeli czynności te zostały wykonane w ramach umowy sprzedaży:

• przez sprzedawcę, lub
• przez osobę, za którą ponosi on odpowiedzialność, albo
• przez kupującego według instrukcji otrzymanej przy sprzedaży.

Z kolei ustawa przewiduje również domniemanie zgodności towaru z umową, co ma miejsce w przypadku indywidualnego uzgadniania właściwości towaru konsumpcyjnego. I tak np. domniemywa się, że towar jest zgodny z umową, w następujących sytuacjach:

• jeżeli odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi lub ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru,
• gdy towar nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru.
• gdy towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub jego przedstawiciela; w szczególności uwzględnia się zapewnienia, wyrażone w oznakowaniu towaru lub reklamie, odnoszące się do właściwości towaru, w tym także terminu, w jakim towar ma je zachować.

Ustawodawca zwalnia sprzedawcę z odpowiedzialności za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową w sytuacji, gdy kupujący o tej niezgodności wiedział lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć. Sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności także w przypadku niezgodności, która wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego.

Ustawa w art. 8 wskazuje na uprawnienia kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową, i tak kupujący może żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Należy zaznaczyć, iż przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość towaru zgodnego z umową oraz rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia.

Nieodpłatność naprawy i wymiany oznacza, że sprzedawca ma również obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, w szczególności kosztów demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia. Sprzedawca, który otrzymał od kupującego żądanie doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową, obowiązany jest ustosunkować się do tego żądania w terminie 14 dni, w przeciwnym razie uważa się, że uznał je za uzasadnione.

Jeżeli kupujący nie może żądać naprawy ani wymiany towaru (z uwagi na fakt, iż naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów), albo jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności, kupujący ma prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy. Należy jednakże podkreślić, iż prawo odstąpienia od umowy nie przysługuje kupującemu w sytuacji, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna.

Kupujący traci opisane powyżej uprawnienia (żądanie doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, żądanie obniżenia ceny, prawo odstąpienia od umowy), jeżeli przed upływem dwóch miesięcy od stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową nie zawiadomi o tym sprzedawcy. Jednocześnie wyjaśniam, iż do zachowania terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem.

Chciałbym zaznaczyć, iż sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jedynie w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania tego towaru kupującemu, zaś w razie wymiany towaru termin powyższy biegnie na nowo. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, jednakże nie poniżej jednego roku.

Przewidziane w omawianej ustawie roszczenia kupującego przedawniają się z upływem roku od stwierdzenia przez kupującego niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, jednakże przedawnienie nie może się skończyć przed upływem dwóch lat od wydania towaru kupującemu. Należy wyraźnie zaznaczyć, iż zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową przerywa bieg przedawnienia. Ponadto przedawnienie nie biegnie w czasie wykonywania naprawy lub wymiany, jak również w czasie prowadzenia przez strony rokowań w celu ugodowego załatwienia sprawy, nie dłużej jednak niż przez trzy miesiące. Upływ terminów, o których mowa powyżej, nie wyłącza wykonania uprawnień wynikających z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, jeżeli sprzedawca w chwili zawarcia umowy wiedział o niezgodności i nie zwrócił na to uwagi kupującego.

Na podkreślenie zasługuje fakt, iż uprawnień unormowanych w niniejszej ustawie nie można wyłączyć ani ograniczyć w drodze umowy zawartej przed zawiadomieniem sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, w tym również nie jest dopuszczalne wyłączenie uprawnień przez oświadczenie kupującego, że wie o wszelkich niezgodnościach towaru z umową, lub przez wybór prawa obcego.

Ustawa normuje ponadto kwestie związane z udzieleniem kupującemu gwarancji jakości towaru. Zgodnie z brzmieniem art. 13 Ustawy, udzielenie gwarancji następuje bez odrębnej opłaty przez oświadczenie gwaranta, zamieszczone w dokumencie gwarancyjnym lub reklamie, odnoszących się do towaru konsumpcyjnego. Określa ono obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy właściwość sprzedanego towaru nie odpowiada właściwości wskazanej w tym oświadczeniu. Sprzedawca udzielający gwarancji wydaje kupującemu wraz z towarem dokument gwarancyjny. Oświadczenie gwarancyjne powinno być sformułowane w sposób jasny, zrozumiały i nie wprowadzający w błąd, jednakże uchybienie tym wymaganiom pozostaje bez wpływu na ważność gwarancji i nie pozbawia kupującego wynikających z niej uprawnień.

Należy w tym miejscu podkreślić, iż gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową, co również należy wskazać w dokumencie gwarancyjnym, niezależnie od danych potrzebnych do dochodzenia roszczeń z gwarancji, jak m.in. nazwa i adres gwaranta, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej.

Reasumując, w świetle przedstawionej regulacji należy stwierdzić, iż sprzedaż konsumencka, tj. sprzedaż w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa, rzeczy ruchomej osobie fizycznej, która nabywa ją w celu nie związanym z działalnością zawodową lub gospodarczą podlega szczególnemu reżimowi prawnemu zgodnie z Ustawą o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej (…). Regulacja ta wprowadza i kompleksowo normuje kwestie związane z odpowiedzialnością sprzedawcy za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, przyznając w takiej sytuacji kupującemu szczególne uprawnienia, prowadzące do doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową, obniżenia ceny bądź odstąpienia od umowy. Jednocześnie omawiana Ustawa nakłada na sprzedawcę wiele szczególnych obowiązków, polegających na zrozumiałym i nie budzącym wątpliwości informowaniu klienta o cechach towaru i treści zawieranej umowy.

Na zakończenie należy wyraźnie podkreślić, iż ustawa wyczerpująco normuje również kwestie związane z gwarancją jakości towaru udzielaną przez sprzedawcę, stąd też przepisów kodeksu cywilnego w tym zakresie, a mianowicie dotyczące gwarancji i rękojmi, nie stosuje się do sprzedaży konsumenckiej.