Windykacja długów. Zapłata roszczenia po wniesieniu pozwu do sądu

Data aktualizacji: 22 lipca 2014

Praktyka sądowa w zakresie windykacji pokazuje, że czasami dłużnik dokonuje spłaty zadłużenia dopiero po wniesieniu przez wierzyciela pozwu do sądu. Spłata części lub całości zadłużenia przez pozwanego na tym etapie postępowania tj. przed wydaniem nakazu zapłaty powoduje konieczność podjęcia czynności procesowych przez powoda, co ma znaczenie w szczególności w zakresie zwrotu przez pozwanego kosztów procesu lub opłaty sądowej uiszczonej od pozwu.

W zależności od tego czy dłużnik wpłacił całość czy też część dochodzonej pozwem należności, wierzyciel (powód) powinien poinformować o tym sąd.

Jeżeli pozwany wpłacił całą należność, to dalsze prowadzenie postepowania sądowego jest bezprzedmiotowe. Wówczas powód powinien złożyć do sądu pismo w którym cofnie pozew. Ma to istotne znaczenie dla powoda, gdyż daje mu możliwość odzyskania opłaty sądowej uiszczonej od pozwu. Zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167 poz. 1398) sąd zwraca stronie cały uiszczony wpis od pisma cofniętego, jeżeli cofnięcie nastąpiło przed wysłaniem odpisu pisma innym stronom. A zatem w sytuacji, gdy powód cofnie pozew jeszcze przed wysłaniem odpisu pozwu do pozwanego, to sąd zwróci mu całą opłatę sądową. W przypadku, gdyby powód (wierzyciel) cofnął pozew później tj. przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana, sąd zwróci powodowi już tylko połowę uiszczonej opłaty sądowej.

Co do zasady powód może cofnąć pozew bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Natomiast art. 332 § 2 kodeksu postępowania cywilnego dopuszcza możliwość cofnięcia pozwu również po wydaniu wyroku, lecz jeszcze przed jego uprawomocnieniem się i przed jego zaskarżeniem. Jednak żeby takie cofnięcie pozwu było skuteczne konieczne jest jednoczesne zrzeczenie się przez powoda dochodzonego roszczenia, a w przypadku gdy powód nie zrzeka się roszczenia, konieczna jest zgoda pozwanego. W takim wypadku sąd uchyli swój wyrok i umorzy postępowanie, gdy oczywiście uzna takie cofnięcie za dopuszczalne. Sąd wyda odpowiednie postanowienie na posiedzeniu niejawnym.

Co do kosztów procesu kodeks postępowania cywilnego przewiduje zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Zgodnie z przepisem art. 98 kodeksu postępowania cywilnego, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Za stronę przegrywającą sprawę uważa się pozwanego (dłużnika), który po wniesieniu pozwu do sądu przez powoda (wierzyciela) tj. w toku procesu dokonał zapłaty dochodzonego roszczenia. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 3 kwietnia 2013 r. I ACa 151/2013 wskazał, że „zapłata przez pozwanego w toku postępowania objętych powództwem należności skutkuje uznaniem go za przegrywającego proces, ze skutkami, o jakich mowa w art. 98 § 1 i 3 kpc, również w części dotyczącej zaspokojonego w ten sposób roszczenia, jeżeli tylko było ono wymagalne w dacie wniesienia pozwu”.

A zatem dłużnik który zapłacił swój dług po wytoczeniu powództwa powinien zapłacić powodowi (wierzycielowi) także koszty procesu. Warto dodać, że w sytuacji, gdy wierzyciel składa do sądu pismo w którym cofa pozew, powinien zrobić to tylko w zakresie żądania zasądzenia roszczenia i dodatkowo złożyć wniosek o zasądzenie kosztów procesu informując sąd, iż dłużnik dokonał spłaty należności po wytoczeniu powództwa i jest zobowiązany do poniesienia kosztów procesu. Ma to istotne znaczenie z uwagi na niejednolitą praktykę sądów w zakresie zasądzania kosztów. Zdarza się bowiem, że sędzia wydając postanowienie o umarzeniu postępowania nie orzeka o kosztach procesu w sytuacji, gdy powód lub jego pełnomocnik o to ponownie nie wnosi. Wierzyciel może więc nie odzyskać poniesionych kosztów zastępstwa procesowego, względnie wniesionej opłaty sądowej.