Sposób określenia miejsca pracy w umowie

Data aktualizacji: 16 stycznia 2013

Pretekstem do napisania tego materiału było pytanie mojego Klienta, które brzmiało: „czy zawarte w umowie o pracę określenie miejsca pracy jako „cały kraj” jest zgodne z obowiązującymi przepisami prawa”. Przede wszystkim należy zaznaczyć, iż wymagania dotyczące treści umowy o pracę, w tym również miejsca pracy określone zostały w przepisach Kodeksu pracy.

Stosownie do brzmienia art. 29 § 1 kodeksu pracy umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:

• rodzaj pracy,
• miejsce wykonywania pracy,
• wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,
• wymiar czasu pracy,
• termin rozpoczęcia pracy.

Kodeks pracy wymaga od stron ustalenia miejsca świadczenia pracy. Przepis art. 29 § 1 kp nie wymaga, by strony uzgodniły jedno stałe miejsce świadczenia pracy. Nie określa także sposobu ustalenia miejsca wykonywania pracy. W orzecznictwie wskazuje się, iż strony zawierające umowę mają dużą swobodę w określaniu miejsca pracy. Może być ono określone jako miejsce stałe albo jako zmienne, przy czym w tym ostatnim wypadku zmienność miejsca pracy może wynikać z charakteru (rodzaju) wykonywanej pracy. Ogólnie przez pojęcie „miejsca wykonania pracy” należy rozumieć bądź stały punkt w znaczeniu geograficznym, bądź pewien obszar, strefę określoną granicami jednostki administracyjnej podziału kraju lub w inny dostatecznie wyraźny sposób[1].

Próby ograniczenia swobody w określaniu miejsca pracy podjął Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 kwietnia 2001 r., I PKN 350/2000 – Sąd podkreślił, iż miejsce wykonywania pracy jest najściślej związane z jej rodzajem. Praca, której przedmiotem jest np. pozyskiwanie klientów lub akwizycja polega na jej wykonywaniu w różnych miejscach. Jest ze swej istoty związana z nieustannym przemieszczaniem się pracownika na pewnym obszarze. Miejsce wykonywania pracy, jeżeli uzasadnia to rodzaj pracy, może zatem obejmować pewną zamkniętą przestrzeń poza granicami administracyjnymi jednej miejscowości. Jednocześnie Sąd ten wskazał, iż określenie miejsca pracy w taki sposób mogłoby prowadzić niekiedy do obchodzenia przepisów o podróżach służbowych i przerzucania części kosztów pracy na pracownika, dlatego też w ocenie Sądu Najwyższego miejsce wykonywania pracy powinno być tak ustalone, by pracownik miał możliwość wykonania zadań, wliczając w to czas dojazdu do miejsca ich wykonywania, w ramach umówionej dobowej i tygodniowej normy czasu pracy (ewentualnie w przyjętym okresie rozliczeniowym).

Kwestia dotycząca szerokiego określenia miejsca pracy jest kontrowersyjna zarówno w doktrynie jak i w judykaturze. Niewątpliwie kontrowersje te dotyczą takiego określenia miejsca wykonywania pracy, które obejmuje cały kraj. Należy jednakże wskazać, iż rozstrzygające znaczenie dla miejsca wykonywania pracy ma jej rodzaj. Od powierzanego stanowiska pracy, jego specyfiki i wynikających z niego obowiązków zależy bowiem, gdzie praca będzie faktycznie świadczona. Niektóre zawody (jak przykładowo konsultant medyczny, przedstawiciel handlowy, kierowca), wymagają określenia miejsca pracy jako terytorium całego kraju, albowiem osoby te faktycznie wykonują pracę na obszarze całego kraju, albowiem ich praca polega na przemieszczaniu się bądź pozyskiwaniu klientów dla pracodawcy.

Reasumując, w mojej ocenie, dopuszczalne jest określenie w umowie o pracę miejsca pracy jako „terytorium całego kraju” bądź „cały kraj” w przypadku osób faktycznie stale wykonujących pracę na obszarze całego kraju; w takich przypadkach przedmiotowy zapis nie będzie naruszać powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy – jeśli tylko pracownik ma możliwość wykonania swoich zadań pracowniczych, wliczając w to czas dojazdu do miejsca ich wykonywania, w ramach umówionej dobowej i tygodniowej normy czasu pracy (ewentualnie w przyjętym okresie rozliczeniowym). Jeśli jednak firma stosuje podział wewnętrzny na regiony/obszary etc. wskazane jest aby stałe miejsce pracy ograniczać w umowie do regionu/obszaru, w którym praca jest najczęściej wykonywana